Saygı İsteyen Sevgi Göstermeye Mecbur Değil Mahkûmdur!

Bazı kimseler kendilerinden yaş, unvan veya makam olarak küçük olanlardan kayıtsız şartsız saygı beklemekte, ama kendilerinin o saygıyı hak edip etmediklerine hiç bakmamakta ve hiçbir öz eleştiride de bulunmamaktadırlar. Oysa onların bu yaptığı son derece çirkin ve yanlış bir davranıştır.

Misallerle ne demek istediğimizi açıklamaya çalışalım.

Örneğin bir öğretmen, öğrencilerini mezun ettikten sonra da onlardan saygı bekliyorsa, öğrencilerine karşı her zaman adaletli olmaya, onlara sevgi, şefkat ve merhametle davranmaya, arayıp sorduklarında veya mesaj attıklarında geri dönüp cevap vermeye, taleplerini elinden geldiğince yerine getirmeye mahkûmdur. Böyle yapmayan bir öğretmenin öğrencilerinden saygı beklemeye hiçbir hakkı yoktur ve olamaz. Zira o öğretmen, yetkilerine güvenerek ve bulunduğu konumdan/ makamdan aldığı güçle öğrencilerine tepeden bakmış, onları adam yerine koymamış, öğrencileri de işleri bitinceye kadar ona zoraki saygı göstermiş, ancak mezun olduktan sonra da o öğretmene büsbütün sırtlarını dönmüşlerdir.

Aynı şekilde bir öğretim üyesi, yüksek lisans veya doktora yapmasına vesile olduğu araştırma görevlisinden o öğretim üyesi olduktan sonra da kendisine saygı duymasını istiyorsa daha ilk başlarda o araştırma görevlisini insan yerine koymaya, onun “kişilik haklarına/ görüşlerine/ düşüncesine” saygı göstermeye, ona karşı sevgi, şefkat ve merhametle davranmaya mahkûmdur. Böyle yapmayan bir akademisyenin o araştırma görevlisinden ilerleyen yıllarda saygı beklemeye hakkı yoktur ve olamaz. Zira o öğretim üyesi, yetkilerine güvenerek o araştırma görevlisine zulmetmiş, ona tepeden bakmış, adam yerine koymamış, azarlamış, hakaret etmiş, o araştırma görevlisi de ona zoraki katlanmış, ancak öğretim üyesi olunca ve kadroya atanınca zoraki katlandığı hocasına derhal sırtını dönmüş, odasının kapısını dahi açmamış ve halini hatırını da bir daha sormamıştır.

Yine bir öğretim üyesi, aynı bilim dalında olması nedeniyle kendisinin yazdığı kitap, makale ve tebliğleri okuyan, bu nedenle de hocası olduğunu düşündüğü doktora öğrencisinden o “doktor, yardımcı doçent veya doçent” olduğunda kendisine saygı duymasını istiyorsa, o genç bu unvanları aldığında onu canı gönülden tebrik etmesini bilmelidir. Eğer o öğretim üyesi, onun bu unvanları aldığını duyduğu halde tebrik etmiyorsa, onu görünce sırtını dönüp gidiyorsa, görmezlikten geliyorsa o takdirde o genç akademisyen “doktor, doçent veya profesör” olduğunda bu kişiye hiçbir saygı göstermez; kaldı ki böyle bir tavır sergileyen “adamın (!)” da saygı beklemeye hakkı olamaz. Zira o öğretim üyesi, yetkilerine güvenerek o genç akademisyeni “doktor, doçent veya profesör” yaptırmamak için epey uğraşmış, onun görüşlerinden rahatsızlık duymuş, doçentlik jürisinde bulunan bazı kimseleri arayarak doçent olmasını engellemeye çalışmış, başka illere tayin edilmesini önlemek için iftiralar atmaktan bile çekinmemiştir. Bu nedenle o araştırmacı, alın teriyle çalışarak bu unvanları hak ettiğinde, daimi kadroya geçtiğinde kendisine husumet besleyen ve aleni düşmanlık eden bu ukala kimseyi/ kimseleri adam yerine koymamış ve onlara da hiçbir saygı duymamıştır. Çünkü bu tür bencil ve kibirli şahıslar hiçbir saygıyı hak etmemişlerdir. Dolayısıyla tebrik etme nezaketini göstermeyen, sırtını dönüp giden böyle hoca müsveddelerine hak ettikleri dersi vermek ancak ilkeli ve onurlu kimselerin yapabileceği bir iştir. Kaldı ki kendisini dev aynasında gören bu tür kibir abidesi tiplere karşı hak ettikleri dersi vermek, hadlerini bildirmek ve onları adam yerine koymamak da tevazuun bir gereğidir.

Sonuç olarak, yaş veya makamca büyük olanlar kendilerinden daha küçük olanlardan saygı bekliyor iseler, öncelikle o saygıyı hak edip etmediklerine bakmalı, kendileriyle yüzleşmeli, saygı beklemeye hakları olup olmadığını sorgulamalı, sonra da dürüstçe bunun cevabını kendi vicdanlarında vermelidirler. Onlar bu saygıyı hak etmediklerine kanaat getirmişlerse (bize göre böyle bir kanaate varmaları oldukça zordur, zira bu tiplerin vicdanı karardığı için özeleştiri yeteneklerini tamamen kaybetmişlerdir) saygı beklemekten vazgeçip yanlışlarını telafi cihetine gitmelidirler. Buna da yanaşmıyorlarsa ahirette yaptıklarının sonuçlarına katlanmaya şimdiden hazır olmalı, “Bu adam, bizi neden insan yerine koymuyor, sırtını dönüp gidiyor, huysuz ve geçimsiz adam!” gibi cümleler kurmamalı, “yersiz üzüntülere” kapılmamalı, iftira atmamalı, adım adım böyle bir sonu hazırlayanların kendileri olduğunu bilmeli ve sızlanmaktan da vazgeçmelidirler. (28.12.2018)

Dr. Öğretim Üyesi Ahmet Emin SEYHAN                     

Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi