Yüce Allah, insanın yaptıklarından sorumlu olduğunu, az-çok, küçük-büyük hiçbir amelinin karşılıksız kalmayacağını bildirmiştir. (Zilzâl, 99/7-8) Bundan dolayı İslam’da insanın yaptığı her davranışın bir değeri vardır. İnsanın davranışlarından Allah’ın emir ve yasaklarına aykırı olanlar günah, ilâhî emir ve yasaklara uygun olan davranışlar da iyilik ve salih amel olarak adlandırılmıştır.

Günah, dilimize Farsça’dan geçmiş bir kelimedir. Sözlükte; ilâhî emirlere aykırı davranış, vicdanı rahatsız eden kabahat, suç, mesuliyet, sorumluluk manalarına gelmektedir. Dinî bir kavram olarak ise; Allah’ın yasak ettiği, karşılığında cezası olan söz ve davranışlar demektir. Allahu Teâlâ’nın yapın dediği bir şeyi yapmamak günah olduğu gibi, yapmayın dediği bir şeyi yapmak da günahtır. Günah işleyen kimseye de günahkâr denir.

İnsanı günah işlemeye sevk eden bir takım etkenler bulunmaktadır. Bunlar iki türlüdür. Birincisi, insanın kendi zaafları yani içinde bulunan eğilim ve arzuları, ikincisi de onu dışarıdan etkileyen sebeplerdir. İnsanı en fazla günaha sevkeden; insanın içinde bulunan,  onu günaha yöneltmek için “sürekli ona fısıldayan” (Kâf, 50/16; Necm, 53/23), “kötülüğü olabildiğine emreden nefis”dir. (Yûsuf, 12/53)

Günaha götüren dış sebepler arasında aldatıcı dünya hayatının insanlara cazip gelmesi(Âl-i İmrân, 3/14), bol miktarda mevcut olan kötü örneklere uymak, onlarla beraber bulunmak(En’âm, 6/116) ve insanın manevî yücelişine karşı mücadele etmeye ahdetmiş olan şeytanın tahrikleri (Hicr, 15/36-42) zikredilebilir. (Dr. Murat Kaya, Ebedî Yol Haritası İslam, Sh. 283)

Günaha sevk eden bir başka etken de ölümü unutarak, hesap endişesinden uzaklaşmaktır.  Kur’an-ı Kerim uzun yaşama arzusu içinde hiç ölmeyecekmiş gibi dünya işlerine dalan kimselerin durumunu şöyle haber vermektedir: “Fakat kendi elleriyle önceden yaptıkları işler yüzünden ölümü hiçbir zaman temenni edemezler. Allah o zalimleri hakkıyla bilendir.  Andolsun, sen onların, yaşamaya, bütün insanlardan; hatta Allah’a ortak koşanlardan bile daha düşkün olduklarını görürsün. Onların her biri bin yıl yaşamak ister. Halbuki uzun yaşamak onları azaptan kurtaracak değildir. Allah onların bütün işlediklerini görür.” (Bakara, 2/95-96)

Günah insanın kalbini karartan, gönlünü huzursuz eden büyük bir suçtur. Peygamber Efendimiz (s.a.s.) şöyle buyurmuştur: “Şüphe yok ki mü’min bir günah işlediği zaman kalbinde siyah bir nokta oluşur. Eğer mü’min pişman olur, tövbe ve istiğfar ederse siyah nokta silinir. Mü’min tekrar günaha dönerse o leke de artar. Sonra arta arta kalbini (tamamen) kaplar. İşte bu, Allahu Teâlâ’nın; “Hayır hayır! Doğrusu onların kazanmakta oldukları kalplerini paslandırmıştır” (Mutaffifin, 83/14) ayetinde zikrettiği kalbin paslanmasıdır.” (Tirmizî, Tefsir, 83; İbn Mâce, Zühd, 29)

Günah işlemek aynı zamanda kişinin aile düzeninin bozulmasına yol açar. Günah işlemeyi alışkanlık haline getiren kimsenin toplum içindeki itibarı zedelenir, bu durum zamanla işlerinin bozulmasına sebep olur. Günah işleyen kimse sadece kendine zarar vermekle kalmaz, çoğu kez başkalarına ve çevresine de zarar verir. Bunun içindir ki, Müslüman dinimizin günah saydığı davranışlardan kesinlikle uzak durmalıdır. Şayet bir günah işlemişse onda ısrar etmemeli, bir an önce o günahı terkederek tövbe etmelidir. Çünkü Kur’an-ı Kerim’de, “Allah küfürde ve günahta ısrar eden hiç kimseyi sevmez” ﴾Bakara, 2/276) buyrulmuştur.

Günah işlemek dünyada huzursuzluk sebebi olduğu gibi ahiret hayatında da insan için hüsran nedenidir. Günahkârlar, hesap günü kendilerine dünyada yaptıkları kötülükleri gösterildiğinde büyük bir dehşete düşerler. Kur’an-ı Kerim, günahkârların bu acıklı halini şöyle tasvir ediyor: “Kitap ortaya konur. Suçluları, kitabın içindekilerden korkuya kapılmış görürsün. ‘Eyvah bize! Bu nasıl bir kitaptır ki küçük, büyük hiçbir şey bırakmadan hepsini sayıp dökmüş!’ derler. Onlar bütün yaptıklarını karşılarında bulurlar. Senin Rabbin hiç kimseye zulmetmez.”(Kehf, 18/49﴿

Günahlar nitelikleri bakımından büyük ve küçük olmak üzere ikiye ayrılır. Bu ayrım Kur’an’da da yer almıştır: “Onlar, ufak tefek kusurları dışında, büyük günahlardan ve çirkin işlerden uzak duran kimselerdir.” (Necm, 53/32; Ayrıca bkz. Nisâ, 4/31; Şûrâ, 42/37)Büyük günah; Allah’ın yapılmasını yasak ettiği,  haram olduğuna dair hakkında ayet veya hadis bulunan,  işleyenin dünyada ve ahirette cezalandırılmasına sebep olan büyük suç ve davranışlardır.

Peygamber Efendimiz (s.a.s.) bir hadis-i şerifinde büyük günahları şöyle açıklamıştır:“Mahveden yedi günahtan sakınınız. Onlar: Allah’a ortak koşmak, sihir yapmak, haksız yere adam öldürmek, yetim malı yemek, ribâ (faiz), savaştan kaçmak, iffetli ve iman sahibi bir kadına zina iftirasında bulunmaktır” (Buharî, Vesâyâ, 23; Müslim, İman, 38)Şimdi bunlardan kısaca bahsedelim:

1- Allah’a Ortak Koşmak: Kur’an-ı Kerim’de; “Sizin ilâhınız bir tek ilâhtır. O’ndan başka ilâh yoktur. O, Rahmân’dır, Rahîm’dir.” (Bakara, 2/163) buyrularak, Yüce Allah’ın hiçbir ortağı, dengi ve benzeri olmadığı bildirilmiştir. Yine Kur’an’da, “Allah’a ibadet edin ve O’na hiçbir şeyi ortak koşmayın...” (Nisâ, 4/36) buyrulmuştur. Bundan dolayı dinimizde, Allah’a ortak koşmak (şirk) en büyük günah, hatta küfür sayılmıştır.

2. Sihir (Büyü) yapmak: İslam dini ferdî, ailevî ve toplumsal büyü yapmayı, kesin olarak yasaklamış ve bunu büyük günahlar arasında saymıştır.  Kur’an-ı Kerim’de sihir yapanlar hakkında şöyle buyurulmuştur: “Sihirbaz nereye varsa kurtuluşa eremez.” (Tâhâ, 20/69)

3. Adam Öldürmek: Bir insanın hayatına son veren kimse büyük günah işlemiş olur. Allahu Teâlâ Kur’an-ı Kerim’de;  “Allah’ın, öldürülmesini haram kıldığı cana kıymayın”(İsrâ, 17/ 33) buyurarak haksız yere bir insanın öldürülmesini yasaklamıştır.  

4. Yetim Malı Yemek: Kur’an-ı Kerim’de, “Yetimlere mallarını verin. Temizi pis olanla (helâli haramla) değişmeyin. Onların mallarını kendi mallarınıza katıp yemeyin. Çünkü bu, büyük bir günahtır” (Nisâ, 4/2) buyrularak yetim malı yemenin büyük bir vebal olduğu belirtilmiştir.

5. Riba (Faiz) Yemek: Hz. Peygamber (s.a.s.) riba yani faizi büyük günahlardan saymıştır. Çünkü faiz helal olmayan bir kazançtır. Yüce Allah bir ayet-i kerimede şöyle buyurmuştur: “Faiz yiyenler, (kabirlerinden) ancak şeytanın çarptığı kimsenin kalkışı gibi kalkarlar. Bu, onların, “Alışveriş de faiz gibidir” demelerinden dolayıdır. Oysa Allah, alışverişi helal, faizi haram kılmıştır.” (Bakara, 2/275)

6. Savaştan Kaçmak: Vatan savunması, din, namus ve şeref için savaşmak dini bir görevdir. Savaştan kaçmak ise büyük suç ve günahtır. Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyuruluyor:“Ey iman edenler. Savaş düzeninde iken kafirlerle karşılaştığınız zaman sakın onlara arkanızı dönmeyin (savaştan kaçmayın)…” (Enfâl, 8/15)

7. Namuslu Kadınlara Zina İftirası Yapmak: İnsanın şeref ve haysiyetine büyük önem veren dinimiz, iftirada bulunulmasını, yani bir insanda bulunmayan bir kusur ve kabahati ona yüklemeyi büyük günah saymıştır. Nitekim Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyrulmuştur:“Mü’min erkekleri ve mü’min kadınları işlemedikleri şeyler yüzünden dolayı incitenler bir iftira ve açık bir günah yüklenmişlerdir.” (Ahzâb, 33/58) İftiranın en kötüsü ve en çirkini iffetli bir kadına iftira etmektir.

Büyük günahlar elbette ki bu sayılanlardan ibaret değildir. Hz. Peygamber (s.a.s.) bazı hadislerinde başka büyük günahlardan da bahsetmiştir. Mesela bir hadis-i şerifinde, ana babaya itaatsizlik ve yalancı şahitliği de büyük günahlara dahil etmiştir. (Buharî, Edeb, 6; Müslim, İman, 38) Büyük günahların sayısı konusunda farklı rakamlar zikredilmiştir. Namaz, oruç, hac, zekât gibi farz görevleri terk etmek; içki, kumar, zina, hırsızlık, yalan, iftira, zulüm ve gıybet gibi haramları işlemek büyük günahtır. Ehl-i Sünnet anlayışına göre; büyük günah işleyen mü’min, yaptığının haram/günah olduğunu inkâr etmiyorsa, imandan çıkmaz, kâfir ve münafık olmaz; ancak fâsık ve âsi olur. Tövbe edip günahlarından kurtulması gerekir. (Bkz. DİB. Dini Kavramlar Sözlüğü)

Yaratılışı gereği her insan günah işleyebilir. Çünkü peygamberlerden başka hiç kimse günah işlemekten korunmuş değildir. Allah Resûlü (s.a.s.), her insanın hata yapabileceğini, ancak hatasından dönüp tövbe etmesi gerektiğini hatırlatarak şöyle buyurmuştur: “Her insan hata yapabilir. Fakat hata yapanların en hayırlısı çokça tövbe edenlerdir.” (Tirmizî, Kıyâmet, 49) Kur’an-ı Kerim’de, herhangi bir şekilde günah işleyen kimselerin ümitsizliğe düşmemeleri gerektiği belirtilmiş (Zümer, 39/53), ayrıca Allah’tan korkarak günah işlemekten sakınan muttakiler cennetle müjdelenmiştir. (Âl-i İmrân, 3/15)

Öyleyse mü’minler olarak; büyük, küçük demeden günahın her türlüsünden sakınmalı; şayet bir şekilde günah işlemiş isek bir an önce tövbe ederek günahlarımızdan kurtulmaya çalışmalıyız.