Kurban kelime olarak “yaklaşmak” manasına gelir. Buradan hareketle kurban ibadetinin Allah’a yaklaşmayı ifade ettiğini söyleyebiliriz. Esasen bütün ibadetler Allah’a manen yaklaşmak içindir.

 "Onların (kurbanların) ne etleri ne de kanları Allah'a ulaşır. Fakat O'na sadece sizin takvanız ulaşır.” (Hac22/37) Demek ki Kurbanın eti ve kanı değil ondan hasıl olan sevaplar, bu ibadeti yerine getirerek elde edilen takva ulaşır. Nitekim Allah takva sahiplerinin, samimi kulların kurbanını  kabul eder. Demek ki Kurban keserken Allah rızasından  başka bir niyet ve gaye gözetmek onu ibadet olmaktan çıkarıyor.

Adem(as)’ın oğulları Habil-Kabil Kıssasında da kabul olunan kurbanın kulluk şuuru ve sorumluluk bilinci ile kesilen kurban olduğu anlatılır. “Ve onlara gerçeği göstermek için Ademin iki oğlunun kıssasını anlat; nasıl ikisinin birer kurban sunduklarını ve birinden kabul edildiği halde diğerinden kabul edilmediğini.(Onlardan biri, Kabil), "Seni mutlaka öldüreceğim!" demişti.(Kardeşi Habil) cevap vermişti: "Unutma ki Allah, yalnız Ona karşı sorumluluk bilinci duyanların (kurbanı)nı kabul eder.” (Maide 5/27 )

Kurbanın tarihi insanlık kadar eskidir. Maide suresi 27. Ayet de belirtildiği gibi ilk Kurban  Adem(as)in oğulları tarafından kesilmiştir. Fakat bu gün itibariyle hac mevsiminde icra edilen,  Efendimiz(sav) tarafından dini bir vecibe olarak tebliğ edilen kurban ibadetinin temelleri Hz. İbrahim (a.s) ile oğlu arasında vuku bulan hadiseye kadar uzanır. (Bkz. Saffat 102 )

Hüküm bakımından cumhura (Şafiî, Malikî ve Hanbeliler ile Hanefilerden İmam Ebû Yusuf'a  ) göre sünnet-i müekkede olan Kurban ibadeti, İmam A'zam Ebû Hanife'ye göre vaciptir. Delili de: "Rabbin için namaz kıl ve kurban kes"(Kevser108/ 2)  ayetinin delâletiyle Peygamberimizin: "Kimin hali vakti yerinde olur da kurban kesmezse namazgahımıza yaklaşmasın."( İbn Mace, Edahi,2 )hadisindeki sert uyarısıdır. Yani İmam A'zam demek istiyor ki, kurban vacip olmasaydı Peygamberimiz onu terk edene böyle bir tehditte bulunmazdı.

 Güneydoğu Anadoluda görev yaptığımız sırada halkın kurban ibadetine rağbetinin olmadığını gördüm. Gerekçe ise sünnet oluşu idi. Halbuki “Niçin kurban kesmiyorsunuz?”  sorusunun cevabı “sünnet olduğu için kesmiyorum” olmamalıydı. Doğru cevap “maddi durumum iyi olmadığından kesmiyorum” olmalıydı. Kürsüye çıkıp dedim ki “Bir ibadetin sünnet oluşu onu ibadet olmaktan çıkarmaz. Ezan okumak da sünnet, terk mi edelim!?” Halbuki Efendimiz gücü yettiği halde kesmeyenleri sert bir dille uyarıyor:  “ Kim gücü olduğu halde kurban kesmezse bizim namazgahımıza yaklaşmasın. (Önce kurbanını kessin.) ” (İbn Mace, Edahi,2)

Kurban, mali bir ibadettir. Kesilen hayvanların etlerinin ihtiyaç sahiplerine ulaştırılması sonucunda toplum hayatını iyi yönde etkileyen bir ibadettir. Bu sebeple Kurban ibadetinin hem fert açısından hem de sosyal yönden birçok faydası vardır. Kişi kurban kesmekle öncelikle Allah’ın emrine, Hz. Peygamberin sünnetine uymuş olur. Kurban, Allah’ın verdiği nimetlerinden dolayı kendisine gösterdiğimiz bir şükür ifadesidir. Kurban ibadeti cimrilik hastalığından, dünyaya olan düşkünlükten korur. Kurban fakirle zengin arasında köprü vazifesi de görür. Kurban İslam’daki sosyal yardımlaşma ve dayanışmanın en güzel örneklerinden biridir.

Kurbanı bizzat kendimiz kesebileceğimiz gibi vekaletle de kestirebiliriz. Bu yolla kurbanımızın  ihtiyaç sahibi insanlara ulaşmasını sağlayabiliriz. Bunun için ülkemizde çeşitli dernek ve vakıflar vekaletle Kurban kesim Organizasyonu yapıyorlar.Bu kuruluşlar vasıtasıyla bunu yerine getirebilirsiniz. Burada şuna dikkat etmek gerekir. Kesimsiz kurban olmaz. Vekaletle de olsa mutlaka hayvan kesilmelidir. Yani kurban kesmek yerine onun bedelini bir yere bağışlamakla kurban ibadeti yerine getirilmiş olmaz. Bununla sadaka sevabı alınmış olur ama kurban yükümlülüğü yerine getirilmiş olmaz. Yani bağış ayrı bir ibadet kurban ayrı bir ibadettir. Bir ibadet başka bir ibadetin yerine geçmez.04.11.2011