Asırlardır İsrâ 22-37. ayetlerde anlatılan ve tüm insanlığı ilgilendiren 12 emirden bahsetmek ve bunları insanlığa öğretmek yerine, daha ziyade Mi’rac ile ilgili bir takım zayıf ve uydurma haberleri Müslümanlara alıp aktarmak ve onlara asıl sorumluluklarının neler olduğunu hatırlatmamak ciddi vebali gerektiren hususlardandır.

Nitekim günümüz Müslümanlarının çoğunluğunun İsrâ suresinde verilen 12 emirden pek haberleri yok gibidir.

Şimdi bu 12 talimatı bir kez daha hatırlamakta yarar olduğuna inanıyoruz.

1-  (Ey İnsan) Allah ile birlikte başka bir ilah edinme! Sonra kınanmış olarak bir köşeye atılıp orada tek başına kalakalırsın.  Zira senin Rabbin, başkasına değil yalnızca kendisine kulluk etmenizi emreder.

2- Allah ana babaya iyilik etmeyi emreder. Eğer onlardan biri ya da ikisi senin yanındayken yaşlanırlarsa sakın onlara “üf!” bile deme ve sakın onları azarlama! Aksine onlara gönül okşayıcı şeyler söyle! O ikisine alçak gönüllü davranarak merhametle kol kanat ger ve de ki: “Rabbim o ikisinin beni küçüklüğümde sevgiyle görüp gözettikleri gibi sen de onları merhametinle kolla!”

3-  (Ey İnsanlar!) Rabbiniz içinizde olup biteni çok daha iyi bilir. Yeter ki siz iyiliği özümseyenlerden olun: hiç aklınızdan çıkarmayın ki O, (hatada ısrar etmeyip) kendisine yönelenler (tevbe edenler) için tarifsiz bir bağışlayıcıdır.

4-  (Ey İnsan!) Yakın(lar)ına hak(lar)ını ver; düşküne de, yolda kalmışa da; ama sakın [elindekini] anlamsız ve amaçsız bir biçimde saçıp savurma! Çünkü amaçsızca saçıp savuranlar (çok geçmeden) şeytanın kardeşleri olup çıkarlar. Zira şeytan Rabbine karşı pek nankör idi. Ve eğer sen kendin, umut (kapın olan) Rabbin katından gelecek bir rahmet ve lutfu arama çabasında olduğun için (muhtaçları) geri çevirmek durumundaysan, en azından onlara gönül alıcı bir söz söyle!  Yine sen (ey insan), ne ellerini boynuna bağlayıp (cimrilik yap), ne de onları büsbütün açarak (saçıp savur); eğer böyle yaparsan, (yükümlü olduğun kişilerce) kınanmış olarak bir köşeye atılıp pişmanlık içinde kıvranırsın. Elbet senin Rabbin (hak edenin) rızkını bollaştırmayı, (hak etmeyenin) rızkını da kısmayı diler; çünkü O kullarının her durumundan haberdardır, her şeyi tarifsiz görmektedir.

5- Öyleyse artık, yoksulluk kaygısıyla (masrafların artacağı ve evin geçiminin zorlaşacağı endişesiyle) çocuklarınızı öldürmeyin; onları da, sizi de doyuran/rızıklandıran Biziz. Onları öldürmek (kürtaj) gerçekten büyük bir suçtur.

6- Ve sakın zinâya yaklaşmayın; çünkü bu son derece yüz kızartıcı, azgınca bir davranış ve çok kötü bir yoldur.

7- Ve yine sakın, haklı bir gerekçeye dayanmaksızın, Allah'ın dokunulmaz kıldığı cana kıymayın. Bu konuda, haksız yere öldürülen kim olursa olsun onun velisine [adil bir karşılıkta bulunma] yetkisi tanımışızdır; ama hal böyle de olsa, bu kişi [karşılıkta] bire bir sınırını sakın aşmasın. O (veli) şüphesiz, [Allah tarafından kendisine yetki tanınarak] yardıma layık görülmüştür!

8- Yetimin malına, kendisi ergenlik çağına varıncaya kadar, onu (uygun ve olumlu) değerlendirmek amacı dışında sakın yaklaşmayın!

9- Verdiğiniz her sözü yerine getirin, çünkü verdiğiniz sözden [Hesap Günü'nde] mutlaka sorguya çekileceksiniz!

10- Ve ölçtüğünüz zaman ölçüyü tam tutun! Tartıp değerlendirdiğinizde (ise) dosdoğru kıstas ile tartıp değerlendirin! Böylesi [sizin için] çok daha yararlı ve sonuç alma açısından çok daha güzeldir!

11-  Ve (ey insan) bilmediğin (iyice araştırıp öğrenmediğin ve dosdoğru tanımadığın) bir şeyin peşinden gitme! (Hakkında bilgi sahibi olmadığın alanlarda konuşma! Görmediğin, duymadığın, bilmediğin konulara dalıp insanlar hakkında yerli yersiz laf üretme ve kimseye iftira atma!) Çünkü kulak, göz ve akıl; bütün bunlar (hesap günü) ondan dolayı sorguya çekilecektir.

12- Yeryüzünde böbürlenerek (kasılarak, çalım satarak, kibirli kibirli, mağrur edalarla) yürüme! (dolaşma) Çünkü sen (ağırlık ve azametinle) ne yeri yarabilir ne de dağlarla ululuk yarışına girebilirsin. (Kısaca; sen ey insan! Ateş olsan ancak cirmin kadar yer yakarsın, haddini bil!)

Yüce Allah bu 12 talimatı bu şekilde açıkladıktan sonra bir sonraki ayette insanlığa şöyle seslenmektedir.

 Kötü olan bütün bu yasaklar, Rabbinizin sevmediği şeylerdir.” (İsrâ, 17/38)

Görüldüğü üzere Yüce Allah, İsrâ, 22-37. ayetlerde ifade edilen tüm bu olumsuz davranışları sevmediğini ifade etmekte ve insanları uyarmaktadır.

Öte yandan pasajda yer alan bu 12 talimat, Hz. Musâ’ya indirilen 10 buyruğu da kapsamakta olup Kur’an ile Tevrat’ın geldiği kaynağın aynı olduğunu göstermesi bakımından da önemlidir.

 Diğer taraftan bir sonraki ayette ise, Allah insana şu son uyarıyı yapmakta ve onu derin düşünmeye davet etmektedir.

 “Bütün bunlar (evrensel hukuk ve ahlak ilkeleri), Rabbinden sana vahyedilen amacı gerçekleştirme hususunda en isabetli (doğru ile eğrinin ne olduğunu gösteren) hükümlerden bir bölümdür. (Ey İnsan!) sakın Allah ile birlikte başka bir ilah edinme! Yoksa (yapıp ettiklerin nedeniyle kendince) kınanmış ve (O’nun tarafından da) dışlanmış biri olarak cehennemi boylarsın!” (İsrâ, 17/39) 

Bu 12 buyruğa inanan ve uygulayan mümin Rabbinin rızasını kazanacaktır. Ama ayette de açıkça ifade edildiği halde Allah’ın sevmediği tüm bu kötü şeyleri yapanlar ve bunları hayat tarzları haline getirenler ise ahirette derin bir hayal kırıklığı ile karşılaşacaklardır ki burada suçlu olan kendileridir. Zira akıllarını kullanmamışlar, sözün en doğru ve güzel olanına ve de kendilerini sorumluluğa çağıranına değil de tam tersine,  popülist, aldatıcı, hoşa giden, yalan ve sahte olanına inanmayı tercih etmiş ve inanmışlardır. Böylece de işin kolayına kaçmışlar ve kendi sonlarını bilerek ve isteyerek kendileri hazırlamışlardır.

Sonuç olarak, Allah’tan başka varlıklara (nefis, şeytan, putlar, azizler, sahte şeyhler ve sahte mehdiler, dünyanın gelip geçici makam ve mevkileri, rütbeler, sosyal statüler vs.) ilahlık yakıştırmak ve bunların peşinden giderek ahirette hesap vereceğini unutmak son derece yanlıştır. Anne ve babaya saygıda kusur etmemek lazımdır. Tevbe ile Allah’a yönelmek, ondan bağışlanmayı istemek ve infakta yarışmak da şarttır. Kürtaj, cinayet, zina, yetim malı yemek ve kamu malını gasp etmek en büyük suçlardandır. Ahde vefa göstermemek ve doğru terazi ile ölçüp tartmamak sorumluluğu büyük olan hususlardandır. Bilmeden her konuda söz söylemek ve boş sözlerle zamanı tüketmek yanlıştır. Üstüne üstlük bir de yeryüzünde kibirlenerek yürümek, şimarmak ve Allah’ın kullarını küçümsemek, hor ve hakir görmek de son derece çirkindir.

 İnsanlığa Kur’an’ın bu mesajlarını ulaştırmak yerine, Mi’rac kandillerinde kaynağı belirsiz hikaye ve masalları anlatmak, insanların vakitlerini çalmak, uydurma rivayetleri hadis diye nakletmek, İslam’ı yanlış tanıtmak ve bu apaçık ayetleri insanlara anlayacakları tarzda anlatmamak doğru olmasa gerektir. Halkımıza dinlerini öğretmek ve anlatmakla görevli olan ve geçimlerini buradan temin eden herkesin bu konuları düşünmeleri ve kaynağı meçhul rivayetleri ballandıra ballandıra anlatmaktan vazgeçmeleri ve daha fazla vebal almamaları gerekmektedir. Sorumluluklarının gereğini bu dünyada iken yerine getirmeyenlerin ahirette kendilerini kınamalarının işe yaramayacağı açıktır. Orada kaybedenlerin arasında yer almak istemeyenlerin bu dünyada iken Kur’an-ı Kerim’e ve Sahih Sünnet’e kulak vermeleri kanaatimizce en doğru ve en uygun olandır. (06.04.2012) 

Dr. Ahmet Emin SEYHAN