İlahiyatçılara Düşen En Büyük Vazife!

İnsanlığı dinî konularda güvenilir bilgilerle aydınlatmak isteyen ilahiyatçılara/ hocalara/ imamlara/ mürşitlere/ din adamlarına çok önemli görevler düşmektedir. Zira hakikati keşfetmek ve doğruya ulaşmak için yapılması gerekenler vardır. Eski bilgileri tenkit süzgecinden geçirmeden alıp aktarmak, yanlış adet ve gelenekleri, bidat ve hurafeleri, eksik araştırmaya dayalı yanlış din yorumlarını “din” diye sunmak doğru değildir. Böyle bir din anlatımı yapmanın devri çoktan geçmiştir ve geçmek zorundadır.

Büyük İslâm düşünürü Hâris el-Muhâsibî’nin de isabetle kaydettiği üzere hakikate ulaşmak isteyen bir din âlimi/ İlahiyatçı şu yedi şeyi yapmak zorundadır:

1. Hemm. Gerçek bir din adamının/ liderinin /önderinin/ mürşidinin/ akademisyeninin mutlaka kendisini adayacağı bir davası, derdi, hedefi ve amacı olmalıdır. Dünyevî herhangi bir beklenti içinde olmaksızın İslâm davasına kendisini adamalı ve Yüce Allah’ın rızasını kazanmayı kendine tek hedef/ gaye edinmelidir.

2. Sem’. Her sözü dinlemeli, sözün en güzeline uymalı, kâinatı ve kendisini keşfetmeyi bilmelidir. Hakikatin gür sesi olan Kur’an’ı ve Hz. Peygamber’in Sahih Sünnet’ini can kulağıyla dinlemeli, onları anlamaya çalışmalı ve daima o kaynaklardan düzgün bir şekilde beslenmelidir.

3. Basar. İslâm’ın temel kaynaklarını doğru anlayabilmek için evrendeki âyetleri araştırmalı, sahasına odaklanmalı ve sürekli gözlem halinde bulunmalıdır. Kendini, kâinat kitabını ve Kur’an’ı çok iyi okumalı ve tanımalıdır. Çalıştığı alanda uzmanlaşmalı ve sahasının basiret ve feraset sahibi otoritelerinden biri olmaya gayret etmelidir.

4. Nazar. Sürekli araştırma ve inceleme yapmalı, mantıklı sorular sormalı ve gerçeğin peşine düşmelidir. Görünenden görünmeyene, somuttan soyuta, eserden müessire, fiilden faile, sanattan sanatkâra yol aramalı ve bulmalıdır. Yeni sorular sormalı, bunlara yeni cevaplar üretmelidir. Bir saniye bile boş durmaksızın çalışmalı ve uzman olduğu alanla ilgili kalıcı ve işe yarar eserler bırakmalıdır.

5. Fikr. Kur’an-ı Kerim ve Sahih Sünnet’in ilkelerini kendisine rehber edinmeli, sürekli sağlıklı tefekkür yapmalı ve kritik analitik düşünmelidir. Meseleleri parça ve bütün halinde anlamaya çalışmalı ve doğru sonuçlara ulaşmak için sağlam bir muhakeme yeteneğiyle konuları analiz/ tahlil etmelidir.

6. Amel. Öğrendiklerini yaşamalı ve etrafına da iyi bir örnek olmalıdır. Sürekli eylem halinde bulunmalı, bir işi bitirince başka bir işe koyulmalıdır. Asla vaktini israf etmemeli ve kesinlikle boş şeylerle uğraşmamalıdır.

7. Neşr. Üzerinde uzun süre çalışarak ürettiği güvenilir, sağlam ve sahih bilgileri/ tespitleri/ sonuçları anlatmalı, yazmalı, yaymalı ve yayınlamalıdır.

Bu itibarla, yeni yetişen İlahiyat neslinin yukarıda özetlenen önemli görevleri/ sorumlulukları iyi bilmeleri/ anlamaları gerekmektedir. Bir âyetin bir yorumunu/ bir hadisi/ bir bilgiyi/ bir içtihadı herhangi bir yerden alıp aktarmak İlahiyatçılık değildir.

Hakiki bir İlahiyatçı/ İslâm âlimi öncelikle o dinî yorumun/ hadisin/ bilginin doğru olup olmadığını çok yönlü sorgulamalı ve araştırmalıdır. Aksi halde çok yanlışlar yapması kaçınılmazdır. Çünkü ona inanan ve güvenen saf ve temiz müminleri aldatması hâlinde vebali katlanarak artacaktır. Dolayısıyla çok çalışmayan, uykusuz kalmayı göze almayan ve aklını rafa kaldıran bir kimsenin iyi bir İslâm âlimi/ İlahiyatçı olamayacağı çok rahatlıkla ifade edilebilir.

Çünkü bugünün gelişmiş teknolojik imkânlarıyla artık her türlü bilgiye ulaşmak ve bunları her açıdan sorgulamak kolay hale gelmiştir. Dolayısıyla sağlam ve güvenilir bilgi üretmek, bu konuda kafa zonklatmak, ömrünü bu işlere adamak, durup dinlenmeden çalışmak, ter dökmek ve bedel ödemek gerekmektedir. Bunu yapamayacak olanların İlahiyat/ din alanına hiç dâhil olmaması ve başka mesleklere yönelmeleri kendi lehlerine olacaktır. Çünkü din konusunda çalışmayı seçmek, adeta ateşten gömlek giymek gibidir. Bunun hakkını veremeyenlerin âhirette işleri oldukça zordur. Dolayısıyla bu işin hakkını vererek yapmayacak olanların kendilerine başka iş bulmaları hem kendilerinin hem de tüm insanlığın yararına olacaktır.

Sonuç olarak, bu yedi maddede özetlenen hususları gerçekleştirmek için çalışacak genç, dinamik, samimi ve akıllı İlahiyatçılara/ erdemli nesillere ihtiyaç vardır. Bu nedenle dinî mevzularda derinleşmeye ve İslâm’ı doğru tanıtıp temsil etmeye kendini adayacak kimselerin buna şimdiden hazırlanmaları icap etmektedir. Aksi halde ahiret günü insanları yanlış dinî bilgilerle yanıltmanın bedeli çok ağır olacaktır. Bu bakımdan din adına konuşanların/ yazanların kendilerini ebedî azaptan kurtarabilmeleri için yaptıkları işin hakkını tam olarak vermeleri gerekmektedir. Taklit bataklığında boğulan, atalarının gittiği yanlış yolda gitmekte ısrar eden, kendini yenilemeyen, okumaktan nefret eden, sözün en güzeline kulak vermeyen, sağlıklı tefekkür yapmayan, yaptığı işin hakkını vermeyen bir ilahiyatçı olmayı/ kalmayı tercih ederek Allah’ın rızasını ve cenneti kazanacağını düşünenlerin bu durumlarını yeniden gözden geçirmeleri kendi yararlarına olacaktır. (12.09.2014)

Yrd. Doç. Dr. Ahmet Emin SEYHAN

Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi